Rat (2000)

Rat er írsk gamanmynd um fjölskyldufaðirinn Hubert sem breytist í rottu. Henni hefur verið líkt við myndir á borð við Being John Malkovich en er þó frábrugðin þeirri mynd að því leiti að í stað þess að sýna upplifun aðalpersónunnar, þ.e. rottunnar/pabbans, fær áhorfendinn aðeins að sjá aðalpersónuna utan frá. Myndin snýst að mestu um viðbrögð fjölskyldunnar og það að faðirinn er rotta er málinu nánast óviðkomandi. Myndin er mjög óraunsæ en er þó látinn líta út fyrir að vera ósköp venjuleg og er því dálítið í anda töfraraunsæis. Það virðist t.d. tiltölulega sjálfsagður hlutur að pabbinn geti breyst í rottu og persónurnar hafa oft frekar brenglað gildismat. Myndin dregur upp dálítið gamla mynd af Írlandi, kannski í kringum 1950-60 eða það heldur maður a.m.k. til að byrja með. Það eru hins vegar hlutir eins karaoke-vél sem birtast eins og skrattinn úr sauðalæknum og endurspegla þannig óraunsæið í myndinni.


Myndin minnir líka ansi mikið á sögu Franz Kafka, Hamskiptin, sem segir frá Gregor Samsa sem vaknar einn dag og uppgötvar að hann hefur breyst í einhvers konar pöddu (kemur reyndar ekki fram nákvæmlega hvað hann breytist í). Líkt og myndin fjallar sú saga að mestu um viðbrögð fjölskyldunnar í stað þess að reynt sé að skyggnast inn í hugarheim aðalpersónunnar. Sumir telja að myndin sé táknsaga fyrir kynþáttahatur síðari ára Írlandi. Þó það sá kannski dálítið langsótt kenning veltir maður því nú samt fyrir sér. Eftir að Hubert breytist í rottu þá fellur hann algjörlega í áliti hjá fjölskyldunni, nema hjá dótturinni sem væri þá tákn fyrir andstæðinga kynþáttahaturs.


Eiginkonan, Conchita (Imelda Staunton) fer frekar mikið í taugarnar á mér. Ég hef bara sér þessa leikkonu leika leiðinlegar persónur. Reyndar held ég að ég hafi bara séð hana í einu öðru hlutverki og það var í Harry Potter and the Order of the Phoenix þar sem hún lék Dolores Umbridge, sem vor svo sannarlega ömurleg persóna. Í fyrstu fannst mér myndin ekkert voða skemmtileg, en eftir að hafa hugsað um hana og pælt meira í henni fer mér að finnast hún betri og betri. Þegar maður uppgötvar að það er eitthvað meira en bara skemmtanagildið sem myndin hefur upp á að bjóða þá finnur maður svo sterkt fyrir því hvað kvikmyndir geta staðið fyrir margt.

Harold & Kumar Go to White Castle (2004)

Myndin fjallar semsagt um tvo hasshausa sem verða svangir um miðja nótt og rúnta um New Jersey í leit að hamborgarabúllu. Harold er af kóreskum ættum og vinnur hjá fjárfestingarbanka en Kumar er læknakandídat af indverskum uppruna. Eftir að hafa séð auglýsingu í sjónvarpinu frá hamborgarastaðnum White Castle ákveða þeir að leita staðinn uppi. Það reynist þó þrautinni þyngra. Á leiðinni eru þeir félagar ögn skakkir og mæta ýmsum furðufuglum. Við fyrstu sýn virðist þetta vera venjuleg grinmynd og í raun frekar súr grinmynd. En þegar betur er að gáð kemur fram augljós ádeila í myndinni, ádeila á kynþáttafordóma og jafnframt ádeila á “Ameríska drauminn”. Erfiðleikum Harolds og Kumar við að finna White Castle má í raun líkja við þá erfiðleika sem margir innflytjendur stóðu frammi fyrir (og standa sumir enn) við komuna til Ameríku. Í myndinni koma fram ótal skýr dæmi um kynþáttafordóma sem viðgangast enn þann dag í dag í Bandaríkjunum. Þetta er því kannski einhvers konar allegóría. Mér fannst myndin eiginlega slá tvær flugur í einu höggi. Bráðskemmtileg gamanmynd sem endurspeglar Bandarískt þjóðfélag og deilir á það í leiðinni. Kom virkilega á óvart.

The Last Shot (2004)

Það tók mig þó nokkurn tíma að komast inni í myndina því ég vissi ekki fyrirfram um hvað hún væri. En myndin er semsagt um einhvern gæa í FBI sem bregður sér í hlutverk kvikmyndaframleiðanda til þess að geta handtekið einhvern mafíósa. Hann finnur óreyndan en áhugasaman leikstjóra og býður honum að leikstýra eigin mynd, en í raun og veru er það ekki ætlun FBI að myndin verði gerð. Þegar á líður heillast FBI gæinn hins vegar af kvikmyndagerðinni og vill láta gera myndina. Eftir dálítið ruglingslega byrjun virtist allt stefna í alveg sæmilega mynd á léttu nótunum. Það sem mér fannst hins vegar eyðileggja myndina algjörlega var endirinn. Þegar líður á seinni hluta myndarinar er maður alveg kominn inn í myndina og vill bara fá að njóta þess að sjá þessa kvikmynd þeirra kumpána verða til. En þá þarf endilega að snúa öllu á hvolf. FBI lætur hætta við myndina og svo kemur dálítið sérkennilegur endir, sem á að gerast tveimur árum síðar, þar sem leikstjórinn er búinn að gera aðra mynd um myndina sem hann fékk ekki að gera. Þessi endir fannst mér vera í litlu samræmi við það sem á undan var gengið. Hins vegar er þessi mynd byggð á sönnum atburðum þ.a. kannski “varð” hún að enda svona. Ég hefði samt viljað sjá hana enda öðru vísi.


Stundum hef ég það á tilfinningunni að myndir séu sagðar byggðar á sönnnum atburðum bara til þess að maður geti ekki gagnrýnt atburðarásina. Ég er alls ekki að segja að það sé raunin með þessa mynd og kannski er þetta mikill miskilningur hjá mér. Það eru samt svo ótrúlega margar myndir sem maður sér þar sem sérstaklega er tekið fram að þær séu byggðar á raunverulegum atburðum.

Brúðguminn (2008)

Ég skellti mér á þessa nýjustu mynd Baltasar Kormáks sem byggð er á leikritinu Ivanov eftir Anton Tsjekhov. Leikritið er nú til sýningar í Þjóðleikhúsinu í leikstjórn Baltasar. Sömu leikarar leika í myndinni og leikritinu og mætti því segja að Baltasar hafi slegið tvær flugur í einu höggi.
Myndin er þannig uppbyggð að það koma flashbacks með reglulegu millibili sem sýna atburðarás sem á að gerast áður en myndin hefst. Myndin byrjar því eiginlega í miðjunni og þess vegna er hún dálítið ruglingsleg. Atburðir sem sýndir eru úr fortíðinni hjálpa til við skilning á því sem gerist síðar í myndinni og því mætti e.t.v. líkja upssetningu myndarinnar við púsluspil þar sem heildarmyndin fæst ekki fyrr en í lokin.
Hljóðkerfið í Regnboganum var frekar slappt þegar ég sá myndina, alltaf eitthvað suð, en það varð þó ekki til að eyðileggja ánægjuna af myndinni. Annars var frumsamin tónlist þeirra Jóns Ólafssonar og Sigurðar Bjólu fín. Þótt umfjöllunarefnið sé dramatískt er einhver léttur blær yfir myndinni. Á yfirborðinu er aðalpersónan, Jón (Hilmir Snær), mjög passífur karakter og gerir eiginlega ekkert markvert og er eiginlega bara eitthvað að slæpast um. Samt fannst mér hann eitthvað svo heillandi (á einhvern óskiljanlegan hátt). Hann virðist vera frekar kærulaus og ábyrgðarlaus gagnvart eiginkonu sinni sem er deyjandi en sennilega á hann sjálfur erfitt. Hann er á krossgötum í lífinu en gengur illa að takast á við sjálfan sig.

Kvót myndarinnar: „Ég er kannski geðveik en þú ert sjúkur!“

The Kite Runner (2007)

Vinur minn hafði samband við mig og spurði mig hvort ég hefði áhuga á að fara á forsýningu myndarinnar. Hann hafði þá nýlokið við að lesa bókina og var spenntur fyrir að sjá hvernig myndin væri. Ég hafði hins vegar ekki lesið bókina en kannaðist þó við nafnið. Það eina sem ég vissi um myndina áður en ég sá hana var það að hún fjallaði um einhverja tvo stráka í Afganistan að leika sér með flugdreka. Reyndar vissi ég líka að þetta væri dramatísk saga, og svo sannarlega var hún dramatísk.

Þó svo að ég viti ekki hversu áreiðanlegar heimildir sagan hefur að geyma veitir hún a.m.k. einhverja sýn á lífið í Afganistan og þær gífurlegu breytingar sem þar hafa orðið á undanförnum áratugum.

Eftir myndina bárum við félagi minn saman bækur okkar. Ég tjáði honum að mær þætti myndin frekar góð. Honum fannst bókin hins vegar talsvert betri en myndin (honum fannst þó myndin alls ekki slæm). Hann talaði t.d. um að sumt sem hefði haft mikið vægi í bókinni hefði verið einfaldað of mikið í myndinni og að bókin væri enn áhrifameiri. Sumir hlutar sögunar gerðust líka hraðar en aðrir. Þar var ég reyndar sammála vini mínum. Ég ætla ekki að fara nákvæmlega út í ákveðna atburði en e.t.v. má orða þetta svona: Á u.þ.b. einni mínútu í myndinni breytast aðstæður aðalpersónunnar frekar mikið og að sú atburðarás taki ekki lengri tíma en u.þ.b. eina mínútu í myndinni fannst okkur félögunum dálítið sérstakt. Ef til vill er þetta allt með ráðum gert til þess að undirstrika að þessir atburðir í lífi aðalpersónunnar skipti litlu máli í samanburði við allt hitt.

Arabesque (1966) – Sunnudagsbíó Sjónvarpsins

Gregory Peck og Sophia Loren fara með aðalhlutverkin í þessari rómantísku spennumynd sem var á dagskrá Sjónvarpsins að kvöldi þrettánda dags jóla. Prófessor David Pollock (Peck) er sérfræðingur í arabísku myndletri og er fenginn til að leysa dulmálskóða sem gætu innihaldið uppplýsingar varðandi forsetisráðherra í Austurlöndum nær. Áður en Pollock veit af er hann flæktur inn í samsæri gegn fyrrgreindum forsætisráðherra. Hann kynnist Yasmin Azir (Loren) og saman tekst þeim að bjarga málunum. Myndin er að mörgu leyti fín og sagan í sjálfu sér ágæt. Myndatakan er nokkuð athyglisverð. Í fyrsta lagi er þó nokkuð oft myndað í gegnum spegla (t.d. spegla á bíl) og í einu atriði er myndað gegnum fiskabúr. Auk þess er myndatakan þegar búið er að dópa Pollock upp og hann skilinn eftir út á miðjum vegi nokkuð skemmtileg. Ofsjónirnar sem Pollock á að upplifa á sýru (eða einhverju álíka) eru túlkaðar t.d. með því að hafa allt í móðu og sýna allt tvöfalt. Auk þess bregður fyrir ýmsum furðulegum fyrirbærum til að auka áhrifin enn frekar og til að kóróna alla sýruna byrjar Pollock að syngja Gaudeamus igitur.